Ένα τεράστιο ποσοστό ανθρώπων παγκοσμίως φέρουν την ψυχιατρική διάγνωση της μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής. Η επιστημονική κοινότητα ωστόσο, τονίζει ότι πρόκειται για ένα εύρος δυσφορικών συναισθημάτων και συνθηκών, τα οποία προέρχονται από την ανατομία του εγκεφάλου και τους νευροδιαβιβαστές. Η μείζων καταθλιπτική διαταραχή λοιπόν, ελέγχεται οργανικά και όχι με βάση χαρακτηριστικά κριτήρια συμπτωμάτων.
Το κοινωνικό στίγμα ενός ατόμου με διάγνωση “κατάθλιψη”
Με αφορμή τη τραγωδία της Germanwings, οι υποστηρικτές της ψυχικής υγείας ανησυχούν έντονα για τις παραπλανητικές γενικεύσεις που μπορεί να αυξήσουν το στίγμα γύρω από την κατάθλιψη και να καταστήσουν τους ανθρώπους λιγότερο πιθανό να αναζητήσουν τη βοήθεια που χρειάζονται. Όμως, δεν έχει γίνει μεγάλη συζήτηση για την πιο παραπλανητική ίσως γενίκευση από όλες: την ίδια την ετικέτα “κατάθλιψη”.
Αυτό που ονομάζουμε κατάθλιψη φαίνεται να είναι μια συλλογή καταστάσεων που αφορούν διαφορετικά τμήματα του εγκεφαλικού κυκλώματος. Και ενώ είναι ακόμη νωρίς, η νέα κατανόηση της ποικιλομορφίας της κατάθλιψης θα πρέπει να οδηγήσει σε καλύτερες θεραπείες.
Σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας (NIMH), περίπου το 7% των ενηλίκων στις ΗΠΑ βιώνουν τουλάχιστον ένα επεισόδιο μείζονος κατάθλιψης κάθε χρόνο. Όσον αφορά το πόσα υγιή χρόνια αφαιρεί από τη ζωή των ανθρώπων, η κατάθλιψη είναι η πιο επιζήμια από όλες τις ψυχικές και συμπεριφορικές διαταραχές. Ωστόσο, σύμφωνα με την τελευταία έρευνα, η μείζων κατάθλιψη δεν είναι τελικά μια ξεχωριστή διαταραχή – παρά το γεγονός ότι αναφέρεται ως τέτοια στη βίβλο των ψυχιάτρων, το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών.
Κατανοώντας τον όρο της κατάθλιψης και των συμπεριφορών που τη συνοδεύουν
“Όταν πετάμε την ετικέτα “κατάθλιψη”, συχνά μπορεί να αναφερόμαστε σε πολύ διαφορετικά πράγματα”, δήλωσε στο BuzzFeed News ο Daniel Foti, κλινικός ψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο Purdue της Ιντιάνα.
Μέρος της σύγχυσης προκύπτει από το γεγονός ότι η κατάθλιψη είναι σε πολλές περιπτώσεις δευτερογενές σύμπτωμα μιας άλλης ψυχικής διαταραχής – περίπου τα τρία τέταρτα των ανθρώπων που πληρούν τα κριτήρια του DSM για μείζονα κατάθλιψη έχουν τουλάχιστον μια άλλη ψυχιατρική πάθηση. Αλλά ακόμη και οι “καθαρές” περιπτώσεις μείζονος κατάθλιψης μπορεί να εκδηλωθούν πολύ διαφορετικά: Ορισμένοι άνθρωποι χάνουν το ενδιαφέρον τους για δραστηριότητες που κάποτε θεωρούσαν ευχάριστες, ενώ άλλοι γίνονται ασυνήθιστα ευαίσθητοι στις αρνητικές εμπειρίες. Άλλοι πάλι γίνονται ευερέθιστοι και θυμωμένοι.
Δεν είναι λοιπόν περίεργο που οι γιατροί δυσκολεύονται να διαγνώσουν την κατάσταση. Πριν από την τελευταία αναθεώρηση του DSM το 2013, η Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία διεξήγαγε δοκιμές στις οποίες ζητήθηκε από διαφορετικούς κλινικούς γιατρούς να διαγνώσουν τους ίδιους ασθενείς που προσέρχονταν σε ακαδημαϊκά ψυχιατρικά νοσοκομεία. Η μείζων καταθλιπτική διαταραχή ήταν από τις πιο δύσκολες διαγνώσεις για τις οποίες υπήρχε συμφωνία, λαμβάνοντας βαθμολογία “αμφίβολης” αξιοπιστίας.
Για τους επιστήμονες που προσπαθούν να κατανοήσουν την κατάθλιψη και να αναπτύξουν νέες θεραπείες, αυτό ήταν μια κλήση αφύπνισης. “Το πρόβλημα είναι ότι δεν πρόκειται για ένα πράγμα”, δήλωσε ο διευθυντής του NIMH Thomas Insel στο BuzzFeed News. “Γι’ αυτό έχουμε αυτά τα χαμηλά επίπεδα αξιοπιστίας”.
Το “στοίχημα” της επιστημονικής κοινότητας για τη ψυχική υγεία
Η ψυχιατρική έρευνα περνάει από ανακατατάξεις. Τον Απρίλιο του 2013, ο Insel ανακοίνωσε ότι το NIMH θα μετατοπίσει τον ετήσιο ερευνητικό προϋπολογισμό του ύψους 1,4 δισεκατομμυρίων δολαρίων μακριά από τα έργα που επικεντρώνονται στις διαγνώσεις DSM και θα επικεντρωθεί στις υποκείμενες διαταραχές των εγκεφαλικών κυκλωμάτων. Αυτό σημαίνει τη χρήση απεικόνισης του εγκεφάλου για την εξέταση της δραστηριότητας αυτών των κυκλωμάτων, καθώς και μελέτες της χημείας του εγκεφάλου, της γενετικής και των μοτίβων σκέψης. Θα σημαίνει επίσης τη μελέτη ατόμων με παθήσεις που διαπερνούν τις διαταραχές που ορίζονται από τις λίστες ελέγχου συμπτωμάτων του DSM.
LifestyleΜε τρεμάμενη φωνή η Ματίνα Παγώνη: Αν είχε κάνει αυτό η Ντέμη Γεωργίου θα είχε σωθείLifestyleΞεκίνησε η κακοκαιρία: «Άνοιξαν» οι ουρανοί σε αυτές τις περιοχές
Σε μια ανάρτηση στο ιστολόγιο, ο Insel τόνισε την κατάθλιψη εξηγώντας πώς θα αλλάξουν τα πράγματα: “Οι κλινικές δοκιμές θα μπορούσαν να μελετήσουν όλους τους ασθενείς σε μια κλινική διάθεσης και όχι εκείνους που πληρούν τα αυστηρά κριτήρια μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής”.
Η νέα προσέγγιση έχει αρχίσει να αποδίδει καρπούς, καθώς οι επιστήμονες κάνουν διακρίσεις μεταξύ διαφορετικών μορφών κατάθλιψης. Ένας τύπος, για παράδειγμα, αφορά τα κυκλώματα ανταμοιβής του εγκεφάλου. Ένας άλλος τύπος φαίνεται να συνδέεται με διαταραχή της επικοινωνίας μεταξύ του μπροστινού μέρους του εγκεφάλου και της αμυγδαλής, μιας περιοχής βαθιά στον εγκέφαλο που επεξεργάζεται τα συναισθήματα. Ο πρώτος τύπος φαίνεται να ευθύνεται για ένα φαινόμενο που ονομάζεται “ανηδονία” – ανικανότητα να νιώθει κανείς ευχαρίστηση – ενώ ο δεύτερος τύπος μπορεί να βοηθήσει να εξηγηθεί γιατί ορισμένοι άνθρωποι είναι πιθανό να ωθούνται σε καταθλιπτικά επεισόδια από αρνητικές εμπειρίες της ζωής.
Η ανηδονία μπορεί να είναι ιδιαίτερα σημαντική, καθώς οι άνθρωποι που δεν αισθάνονται ευχαρίστηση τείνουν επίσης να ανταποκρίνονται ελάχιστα στην ψυχοθεραπεία και στα αντικαταθλιπτικά φάρμακα και είναι πιο πιθανό να κάνουν σκέψεις αυτοκτονίας. “Ακόμη και μετά τον έλεγχο για άλλα καταθλιπτικά συμπτώματα, συμβάλλει στην κακή έκβαση”, δήλωσε στο BuzzFeed News ο Diego Pizzagalli, επικεφαλής του Κέντρου Έρευνας για την Κατάθλιψη, το Άγχος και το Στρες στο Νοσοκομείο McLean στο Belmont της Μασαχουσέτης.
Οι στοχευμένες κλινικές μελέτες για νέα φάρμακα
Έως και τα μισά άτομα με κατάθλιψη δεν ανταποκρίνονται στη θεραπεία με αντικαταθλιπτικό. Μια μεγάλη ελπίδα είναι ένα αναισθητικό που ονομάζεται κεταμίνη: Φαίνεται να ανακουφίζει την ανηδονία και η απεικόνιση του εγκεφάλου δείχνει ότι η βελτίωση αυτή συνδέεται με αυξημένη δραστηριότητα σε τμήματα του εγκεφάλου που είναι γνωστό ότι σχετίζονται με την προσδοκία ανταμοιβών. Το φάρμακο μειώνει επίσης τις αυτοκτονικές σκέψεις και έχει ταχεία δράση – της τάξης των ωρών και των ημερών, αντί των εβδομάδων.
Η ίδια η κεταμίνη πιθανόν να μην είναι το επόμενο αντικαταθλιπτικό blockbuster. Γνωστή και ως “Special K”, έχει παραισθησιογόνα αποτελέσματα και χρησιμοποιείται συχνά ως ψυχαγωγικό φάρμακο. Αλλά μετά από μια περίοδο κατά την οποία οι εταιρείες έκαναν πίσω από την ανάπτυξη νέων αντικαταθλιπτικών, οι μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες αναπτύσσουν τώρα φάρμακα που μιμούνται την επίδραση της κεταμίνης στην κατάθλιψη χωρίς να προκαλούν παραισθήσεις. Η AstraZeneca, για παράδειγμα, εργάζεται πάνω σε ένα μιμητικό της κεταμίνης που ονομάζεται lanicemine.
Η κατάθλιψη ως ψυχική ασθένεια υπό διερεύνηση
Ορισμένοι ψυχίατροι λένε ότι είναι πολύ νωρίς για να υποδιαιρέσουν την κατάθλιψη σε διαφορετικές διαταραχές.
Παρά τη δυσκολία να καθοριστεί τι ακριβώς είναι, η ετικέτα κατάθλιψη παρέχει “μια χρήσιμη στενογραφία” για να μιλούν οι γιατροί στους ασθενείς τους, δήλωσε ο Simon Wessely του King’s College του Λονδίνου και πρόεδρος του Βασιλικού Κολλεγίου Ψυχιάτρων.
Ο Wessely δήλωσε ότι ανησυχεί ότι οι ασθενείς μπορεί να μπουν σε νέες ταμπέλες που δεν είναι περισσότερο έγκυρες από τις παλιές ετικέτες του DSM – κάτι που είναι απίθανο να οδηγήσει σε καλύτερες θεραπείες. “Μπορεί να καταλήξουμε να κάνουμε λάθος διαχωρισμούς”, δήλωσε.
Ο Insel έχει επίσης δεχθεί κάποιες αντιδράσεις από επαγγελματίες ψυχικής υγείας που φοβούνται ότι η νέα εστίαση στα εγκεφαλικά κυκλώματα θα οδηγήσει σε υπερβολική εξάρτηση από τη χρήση φαρμάκων εις βάρος άλλων προσεγγίσεων στη θεραπεία. Αλλά ο Insel διαφωνεί ότι αυτό θα συμβεί. “Πρόκειται για μια παρεξήγηση για πολλούς ανθρώπους”, δήλωσε ο Insel. “Αν μπορέσουμε να αρχίσουμε να τις ορίζουμε ως διαταραχές των εγκεφαλικών κυκλωμάτων, τότε οι θεραπείες θα γίνουν τρόποι συντονισμού αυτών των κυκλωμάτων”.
Αυτός ο συντονισμός μπορεί να περιλαμβάνει φάρμακα, αλλά θα μπορούσε επίσης να προέλθει από την ψυχοθεραπεία ή από ηλεκτρονικά παιχνίδια που στοχεύουν στην αλλαγή συγκεκριμένων συμπεριφορών ή συναισθημάτων.
Η καταθλιπτική διαταραχή είναι πολύ συχνό φαινόμενο το οποίο δεν επικοινωνείται μεταξύ των κοινωνικών σχέσεων, κυρίως από το φόβο του κοινωνικού στίγματος. Πολλοί άνθρωποι υποφέρουν σιωπηλά και πολλοί ψυχίατροι αδυνατούν να διαγνώσουν με σιγουριά και να κατηγοριοποιούν τα συμπτώματα. Παρόλα αυτά είναι μία ασθένεια στην οποία δίνεται η απαραίτητα βάση και προσοχή προκειμένου να θεραπευτεί όσο τον δυνατόν περισσότερο,
Περισσότερες Ειδήσεις σήμερα
Παγκόσμια ανησυχία: Επανεμφανίστηκε μεσαιωνική ασθένεια – Φόβοι για επιδημία
